Sản xuất xanh – Chìa khóa cho phát triển bền vững cho doanh nghiệp sản xuất

Sản xuất xanh đang trở thành xu hướng được nhiều doanh nghiệp sản xuất hiện nay quan tâm, đặc biệt trong bối cảnh các nền kinh tế lớn như: Mỹ, Nhật Bản, EU… ngày càng khắt khe hơn về vấn đề này. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ chia sẻ tới bạn lợi ích, nguyên tắc, các bước triển khai sản xuất xanh hiệu quả, giúp doanh nghiệp đáp ứng tiêu chuẩn của thị trường quốc tế.

Sản xuất xanh là gì?

Sản xuất xanh (Green Manufacturing) là quá trình sản xuất chú trọng giảm thiểu tối đa tác động tiêu cực đến môi trường thông qua việc sử dụng hiệu quả tài nguyên – năng lượng, giảm phát thải và chuyển đổi sang sử dụng các nguồn nguyên liệu thân thiện với môi trường.

Khác với mô hình sản xuất truyền thống chỉ tập trung vào sản lượng và lợi nhuận, sản xuất xanh hướng tới phát triển bền vững, cân bằng giữa các yếu tố: Kinh tế – Xã hội – Môi trường.

Sản xuất xanh giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả và đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe từ thị trường quốc tế.

Lợi ích vượt trội của sản xuất xanh

Doanh nghiệp áp dụng sản xuất xanh sẽ đạt được nhiều lợi ích lớn, có thể kể đến như:

• Giảm chi phí vận hành và tối ưu nguồn lực: Bằng cách áp dụng các giải pháp tiết kiệm năng lượng, tái chế chất thải, giảm tỷ lệ phế liệu… doanh nghiệp có thể giảm đáng kể chi phí điện, nước, nguyên vật liệu. Bên cạnh đó, sản xuất xanh cũng giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình sản xuất, giảm lãng phí và hao hụt trong từng công đoạn.

• Tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế: Nhiều thị trường khó tính như EU, Mỹ, Nhật Bản đã đặt ra các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về sản xuất xanh cho hàng hóa nhập khẩu. Vì vậy, doanh nghiệp áp dụng sản xuất xanh sẽ nâng cao lợi thế cạnh tranh, dễ dàng tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.

• Đáp ứng các yêu cầu tuân thủ pháp luật, ESG: Sản xuất xanh giúp doanh nghiệp tuân thủ quy định về môi trường trong nước và quốc tế, đồng thời hỗ trợ triển khai các chỉ tiêu ESG (Môi trường, Xã hội, Quản trị) ngày càng được các đối tác, nhà đầu tư yêu cầu.

• Cải thiện hình ảnh, gia tăng giá trị thương hiệu: Doanh nghiệp tiên phong sản xuất xanh sẽ nâng cao uy tín thương hiệu, tạo dựng hình ảnh tích cực trong mắt người tiêu dùng, nhà đầu tư, cộng đồng.

• Bảo vệ môi trường, đóng góp phát triển bền vững: Giảm phát thải khí nhà kính, chất thải công nghiệp là đóng góp thiết thực cho mục tiêu giảm thiểu biến đổi khí hậu, bảo vệ hệ sinh thái, hướng tới nền kinh tế tuần hoàn.

Xem thêm: Phương pháp quản lý chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm hiệu quả

Các mô hình sản xuất xanh phổ biến hiện nay

Nguyên tắc cốt lõi khi triển khai sản xuất xanh

Để áp dụng sản xuất xanh hiệu quả, trước tiên, doanh nghiệp cần hiểu rõ các nguyên tắc cốt lõi của mô hình này. Sản xuất xanh tập trung vào 4 nguyên tắc chính gồm:

Sản xuất xanh là mục tiêu hướng đến của các doanh nghiệp sản xuất hiện đại

Ứng dụng công nghệ sạch, ít phát thải

Triển khai sản xuất xanh đòi hỏi doanh nghiệp phải ưu tiên đầu tư các công nghệ sản xuất hiện đại, có khả năng kiểm soát phát thải khí nhà kính, chất thải rắn, nước thải ngay từ nguồn. Các công nghệ này thường bao gồm dây chuyền sản xuất tự động hóa cao, sử dụng năng lượng tái tạo thay thế nhiên liệu hóa thạch, công nghệ sản xuất khép kín. Nhờ vậy, doanh nghiệp vừa tiết kiệm chi phí vận hành lâu dài, vừa đáp ứng tiêu chuẩn môi trường nghiêm ngặt trong và ngoài nước.

Tiết kiệm năng lượng, tài nguyên

Sản xuất xanh nhấn mạnh nguyên tắc sử dụng tài nguyên tiết kiệm, hiệu quả bằng cách tối ưu hóa quy trình sản xuất, hạn chế thất thoát, lãng phí nguyên liệu, điện, nước. Do đó, doanh nghiệp nên áp dụng các phần mềm quản lý năng lượng để hỗ trợ thu thập dữ liệu môi trường, giám sát tiêu thụ năng lượng theo thời gian thực và cảnh báo những vấn đề bất thường về năng lượng trong quá trình sản xuất. Đây là cách thức giúp doanh nghiệp giảm chi phí dài hạn, đồng thời góp phần bảo vệ nguồn tài nguyên quý giá đang ngày càng cạn kiệt.

Quản lý chất thải theo nguyên tắc 3R (Reduce – Reuse – Recycle)

Doanh nghiệp cần xây dựng quy trình sản xuất hiệu quả để lượng chất thải phát sinh được giảm thiểu tối đa (Reduce). Đồng thời khuyến khích tái sử dụng (Reuse) các sản phẩm, nguyên vật liệu có thể tái sử dụng trong sản xuất, bảo trì, bảo dưỡng. Ngoài ra, các chất thải không thể tái sử dụng cần được thu gom, phân loại, xử lý và tái chế (Recycle) nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và giảm chi phí xử lý.

Xây dựng văn hóa sản xuất xanh trong toàn bộ doanh nghiệp

Sản xuất xanh không chỉ là giải pháp kỹ thuật mà cần được thấm nhuần trong văn hóa doanh nghiệp. Toàn bộ đội ngũ từ lãnh đạo cấp cao đến nhân viên vận hành đều cần được đào tạo, nâng cao nhận thức về sản xuất xanh, từ đó thay đổi hành vi, thói quen làm việc hướng tới tiết kiệm, bảo vệ môi trường. Đồng thời, doanh nghiệp cũng cần lồng ghép sản xuất xanh vào các chính sách nội bộ, KPI đánh giá nhân sự, các chương trình truyền thông nội bộ thường xuyên.

Xem thêm: Phần mềm giám sát năng lượng EMS: Giải pháp giúp nhà máy sản xuất chuyển đổi xanh hiệu quả

Các bước triển khai sản xuất xanh cho doanh nghiệp

Quy trình triển khai sản xuất xanh cần được đánh giá tỉ mỉ để giảm tác động tới môi trường, tối ưu hóa tài nguyên và đảm bảo phát triển bền vững. Bằng cách tích hợp các bước chiến lược từ chọn nguyên liệu đến quản lý chất thải, doanh nghiệp vừa bảo vệ môi trường, vừa tăng hiệu quả kinh tế. Quy trình này bao gồm 6 bước chính:

Bước 1: Đánh giá thực trạng sản xuất hiện tại

Trước khi chuyển đổi sang sản xuất xanh, doanh nghiệp cần thực hiện bước đánh giá tổng thể về quy trình sản xuất, mức tiêu thụ năng lượng, nước, nguyên liệu, đồng thời phân tích các nguồn phát sinh chất thải, khí thải, nước thải. Đây là cơ sở quan trọng để xác định các điểm nghẽn, những khu vực tiềm năng có thể cải thiện, từ đó xây dựng lộ trình sản xuất xanh hiệu quả, khả thi. Bước này cũng giúp doanh nghiệp nhận diện các chi phí ẩn đang gây lãng phí tài nguyên, ảnh hưởng đến lợi nhuận lâu dài.

Bước 2: Xây dựng kế hoạch chuyển đổi sang sản xuất xanh

Sau khi có kết quả đánh giá, doanh nghiệp cần lập kế hoạch chuyển đổi chi tiết bao gồm mục tiêu giảm phát thải, tiết kiệm năng lượng, tỷ lệ tái sử dụng chất thải theo từng giai đoạn cụ thể. Trong kế hoạch cũng cần dự toán các khoản chi phí đầu tư, nhân lực, thời gian triển khai cũng như phân công rõ trách nhiệm cho các phòng ban, cá nhân chịu trách nhiệm. Việc lập kế hoạch rõ ràng, minh bạch sẽ giúp doanh nghiệp kiểm soát tiến độ triển khai, hạn chế rủi ro phát sinh.

Bước 3: Ứng dụng các công nghệ, giải pháp phù hợp

Xác định các công nghệ, thiết bị cần đầu tư mới hoặc nâng cấp để đáp ứng tiêu chí sản xuất xanh, từ đó tiến hành lựa chọn nhà cung cấp, đối tác uy tín. Ngoài ra, doanh nghiệp nên cân nhắc kết hợp sử dụng các giải pháp chuyển đổi số, ứng dụng phần mềm quản lý năng lượng (EMS) để giám sát phát thải và kiểm soát năng lượng tiêu thụ theo thời gian thực, đảm bảo quy trình sản xuất được vận hành một cách hiệu quả và bền vững.

Bước 4: Quản lý và kiểm soát định kỳ

Quá trình sản xuất xanh cần được giám sát, đánh giá thường xuyên thông qua hệ thống các chỉ số KPI về năng lượng, phát thải, chất thải. Doanh nghiệp cần tổ chức các đợt kiểm tra, rà soát nội bộ định kỳ để phát hiện các vấn đề, tồn tại trong hệ thống vận hành, từ đó kịp thời đưa ra giải pháp điều chỉnh phù hợp. Việc kiểm soát liên tục giúp doanh nghiệp duy trì được hiệu quả của sản xuất xanh trong dài hạn, tránh tình trạng chỉ thực hiện hình thức.

Bước 5: Đào tạo nhân sự, truyền thông nội bộ

Doanh nghiệp cần đầu tư đào tạo kiến thức về sản xuất xanh, quản lý môi trường cho đội ngũ nhân sự, đặc biệt là bộ phận sản xuất, vận hành, bảo trì. Đồng thời, các chương trình truyền thông nội bộ về sản xuất xanh, phong trào thi đua sáng kiến cải tiến, tiết kiệm năng lượng, giảm chất thải cũng cần được tổ chức thường xuyên để nâng cao nhận thức và gắn kết tập thể nhân viên vào mục tiêu phát triển bền vững chung của doanh nghiệp.

Bước 6: Công bố kết quả, minh bạch báo cáo ESG

Doanh nghiệp nên công khai kết quả sản xuất xanh đạt được thông qua các báo cáo ESG, các chương trình truyền thông đối ngoại, giúp nâng cao uy tín với khách hàng, đối tác, nhà đầu tư. Việc minh bạch kết quả không chỉ giúp doanh nghiệp tạo dựng hình ảnh thương hiệu bền vững mà còn góp phần khẳng định cam kết mạnh mẽ về trách nhiệm xã hội, môi trường.

Xu hướng sản xuất xanh trong tương lai

Dưới đây là một số xu hướng sản xuất xanh được dự đoán sẽ được áp dụng phổ biến tại các doanh nghiệp trong tương lai:

• Sản xuất thông minh kết hợp sản xuất xanh: Sự kết hợp giữa sản xuất thông minh (Smart Manufacturing) và sản xuất xanh là xu hướng tất yếu, giúp doanh nghiệp tận dụng sức mạnh của công nghệ (IoT, AI, Big Data) để kiểm soát lượng phát thải, tối ưu tiêu thụ tài nguyên theo thời gian thực.
• Kinh tế tuần hoàn: Mô hình sản xuất xanh trong tương lai sẽ hướng mạnh về kinh tế tuần hoàn: tái sử dụng sản phẩm, tái chế nguyên liệu, kéo dài vòng đời sản phẩm, giảm thiểu khai thác tài nguyên mới.
• Tăng cường vai trò của ESG, tiêu chuẩn xanh: Các tiêu chuẩn xanh như ISO 14001, LEED, IATF 16949 sẽ là tiêu chí bắt buộc khi doanh nghiệp tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.
• Sự dịch chuyển tiêu dùng xanh: Người tiêu dùng ngày càng ưu tiên các sản phẩm thân thiện môi trường, có nguồn gốc bền vững, tạo áp lực buộc doanh nghiệp phải chuyển đổi sang sản xuất xanh để giữ chân khách hàng.

Phần mềm EMS của ITG Technology – giải pháp giúp doanh nghiệp sản xuất xanh hiệu quả hơn

Phần mềm EMS là một thành phần quan trọng của hệ sinh thái chuyển đổi số nhà máy thông minh 3S iFACTORY của ITG Technology. Giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp hiện thực hóa mục tiêu chuyển đổi xanh và tuân thủ các tiêu chuẩn ESG. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể tiến tới một mô hình sản xuất ưu việt về hiệu quả, tính minh bạch và sự bền vững.

Phần mềm EMS của ITG giúp doanh nghiệp thực hiện chiến lược sản xuất xanh hiệu quả

Phần mềm quản lý năng lượng EMS của ITG sở hữu những tính năng vượt trội như:

• Số hóa toàn diện quy trình thu thập dữ liệu năng lượng và phát thải.
• Đo lường, giám sát và quản lý tập trung mọi nguồn năng lượng.
• Phân tích sâu sắc xu hướng tiêu thụ năng lượng theo thời gian, ca làm việc, thiết bị và khu vực.
• Đối chiếu mức tiêu thụ năng lượng hiện tại với các dữ liệu lịch sử.
• Cảnh báo tức thời các sự cố bất thường liên quan đến năng lượng và môi trường.

Khả năng giám sát dữ liệu theo thời gian thực của phần mềm mang đến một cái nhìn trực quan và toàn diện về tình hình tiêu thụ năng lượng và phát thải trong nhà máy, góp phần giúp doanh nghiệp triển khai sản xuất xanh hiệu quả, đáp ứng các yêu cầu và tiêu chuẩn khắt khe của thị trường toàn cầu.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, sản xuất xanh không còn là xu hướng mà đã trở thành yếu tố sống còn giúp doanh nghiệp Việt Nam nâng cao sức cạnh tranh, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế, đồng thời góp phần bảo vệ môi trường, phát triển bền vững. Việc sớm đầu tư và triển khai sản xuất xanh sẽ là lợi thế chiến lược cho doanh nghiệp hiện tại và trong tương lai.